Żydzi walczą o teren po synagodze w Zakopanem

Pierwsze rozliczenia ws. żydowskiego majątku zagarniętego po II wojnie światowej rozpoczęły się w Polsce już w 1990 roku. Od tego czasu działająca w Warszawie Komisja Regulacyjna do spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich wielokrotnie wzywała władze Zakopanego i tłumaczyła, że wspólnota żydowska cały czas rości sobie prawo do terenów, gdzie w Zakopanem przed wojną stała synagoga.

Synagoga w Zakopanem

- Chodzi o część placu targowego pod Gubałówką, na samym początku, a także o fragment drogi prowadzącej przez środek targowiska. To ważna dla Zakopanego działka, dlatego, skoro cały czas grozi nam jej utrata, bo gmina wyznaniowa może ją odzyskać poprzez wyrok sądowy, postanowiłem wykonać krok wyprzedzający i obronić nas przed taką ewentualnością - mówi Janusz Majcher, burmistrz Zakopanego.

Jak twierdzi burmistrz, kiedyś w luźnej rozmowie z prezesem gminy żydowskiej usłyszał, że mają problem z zakopiańskim cmentarzem żydowskim na Bachledzkim Wierchu. Miejsce to co prawda w 2004 roku, dzięki staraniom ówczesnego burmistrza Piotra Bąka, trafiło do gminy żydowskiej, ale okazuje się, że nie w całości. Zanim gmina odzyskała cmentarz, państwo sprzedało jego część - około 400 m kwadratowych - prywatnej osobie.

- Niedawno zwróciła się do nas pani, która działkę tę kiedyś kupiła, a teraz chce ją sprzedać za relatywnie niskie pieniądze - mówi Majcher. - Wpadłem więc na pewien pomysł...
Swój zamysł burmistrz przedstawił zakopiańskim radnym. Samorządowiec stwierdził, że warto byłoby kupić działkę na Bachledzkim Wierchu (za cenę 69 700 złotych), a następnie przekazać za darmo gminie żydowskiej, która w zamian zrzekłaby się roszczeń do działki przy ul. Nowotarskiej.

Wstępnie na pomysł zgodzili się już zakopiańscy radni. - Nie widzę co do takiej wiązanej transakcji żadnych przeciwwskazań - mówi Maciej Rzankowski, przewodniczący komisji ekonomiki rady miasta. - 70 tys. zł to dla miasta nie jest ogromny wydatek, a jeśli jeszcze za to uda się nam ostatecznie nabyć pełnię praw do bazaru pod Gubałówką, to moim zdaniem dobrze zainwestujemy te pieniądze.

Troszkę ostrożniejszy jest z kolei Jerzy Zacharko, opozycyjny do burmistrza Majchra przewodniczący rady miasta. - Też podniosę rękę za taką transakcją, ale tylko w przypadku, gdy dobrze zabezpieczymy interes miasta - mówi. - Żeby nie było tak, że my gminie żydowskiej kupimy działkę, a oni dalej będą się ubiegać o Nowotarską.
O to ostatnie spokojny jest burmistrz. Jak zapowiada, gdy tylko radni zgodzą się na zakup działki na Bachledzkim (decyzja w tej sprawie zapadnie 26 września), pojedzie do gminy żydowskiej do Krakowa i przedstawi tam swoją ofertę. - Myślę, że przedstawiciele społeczności żydowskiej się na nią zgodzą. Wielokrotnie z nimi rozmawiałem i wiem, że chcą spór z nami załatwić polubownie. Mówią, że nie chcą być negatywnie postrzegani przez górali, a przecież na placu, gdzie kiedyś stała synagoga, kramy ma wielu z nich - kończy Majcher.

Jego słowa potwierdza Leopold Kozłowski, znany krakowski muzyk i wiceprezes Gminy Wyznaniowej Żydowskiej. - Bardzo możliwe, że dojdziemy do porozumienia z władzami Zakopanego. Dlatego warto siąść do rozmów - twierdzi wiceprezes. - Ktoś zapyta pewnie, dlaczego chcemy zamienić cenną działkę w centrum miasta na pozostałości cmentarza, leżące na obrzeżach miasta. Odpowiedź jest prosta. Jesteśmy gminą wyznaniową i staramy się zabezpieczać przez zapomnieniem miejsca naszego kultu. Stary cmentarz dalej nim jest. A plac po synagodze, w moim mniemaniu, już nie.