Zakopane. Legendarny budynek "Wierchy" trafi do ewidencji zabytków

WIDEO: Krótki wywiad

Z inicjatywą wpisu do ewidencji zabytków wystąpił konserwator zabytków z nowotarskiej delegatury wojewódzkiego urzędu w Krakowie. Równolegle – zgodnie z przepisami - budynek trafi do gminnej ewidencji.

- Konserwator uznał, że jest to budynek charakterystyczny dla miasta, który został wzniesiony na mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym w 1962 roku. Na to wydarzenie w mieście powstało wiele innych budynków, które również zostały wpisane od wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków: m.in. dwa bary FIS, dom wypoczynkowy „Panorama”, jak również hala sportowa Centralnego Ośrodka Sportu – wyjaśnia Natalia Skiepko, miejska konserwator zabytków w Zakopanem.

Budynek „Wierchy” powstał w latach 1961-1962. Początkowo mieściła się tam restauracja. W czasach PRL można tam było iść na dansing.

- Swego czasu był to jeden z najbardziej prestiżowych lokali w mieście – wspominał swego czasu Jan Karpiel Bułecka, znany zakopiański architekt i regionalista. - Chodziło się tam na kawę lub potańczyć wieczorami.

Stary PRL-owski dansing z końcem lat 90. przejął zakopiański biznesmen. Postawił na dyskotekę. Pojawiały się tam polskie gwiazdy - np. aktorzy bracia Mroczkowie czy Michał Milowicz. Było to miejsce, gdzie bawili się nie tylko turyści, ale i miejscowi. Wielu wspomina, że tak poznało swoją drugą połowę. Miejsce to przyciągało różnych gości. Dlatego nieraz odwiedzane było przez policję. Od 2010 roku działa tam sklep sportowy, a także muzeum figur woskowych.

Według służb konserwatora zabytków sam zewnętrzny wygląd budynku, jak i wnętrza zaprojektowane przez Teresę Lisowską-Gałowską, zasługują na ochronę.

- W tym budynku, jak i innych z tego okresu, widać pewną ideę bryły. Dlatego uznaliśmy, że warto te budynki ochronić – mówi Natalia Skiepko. Dodatkowo pozytywnie o tym pomyśle wypowiedziała się Wojewódzka rada Ochrony Zabytków działająca przy Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków.

Obecnie Wierchy należą do PSS „Społem”. Firma ta na razie – przynajmniej nic o tym nie słychać – nie miała planów, by przerabiać diametralnie ten budynek. Sam wpis do gminnej ewidencji nie powoduje jednak, że budynek jest w pełni chroniony. Gwarancją takiej ochrony jest wpis do rejestru zabytków. Na razie jednak nie została wszczęta procedura wpisu do rejestru.

Inaczej za to jest z domem wypoczynkowym „Panorama”. Budynek ten znalazł się w miejskiej i wojewódzkiej ewidencji zabytków na początku roku. Tymczasem 1 lutego prywatny właściciel rozpoczął jego rozbiórkę. Ta została wstrzymana przez policję i konserwatora zabytków z Nowego Targu. Zostało wszczęte śledztwo ws. niszczenia zabytków.

- Równocześnie, z uwagi na to, by chronić ten budynek przed rozbiórką, wszczęte zostało postępowanie dotyczące wpisu „Panoramy” do rejestru zabytków. Procedura jest w toku – zaznacza Skiepko.

Śledztwo w sprawie „Panoramy” prowadzi policja i prokuratura w Zakopanem. Na razie nie wiadomo, jak i kiedy się zakończy.

Obecnie w gminnej ewidencji zabytków w Zakopanem znajduje się 1366 obiektów. - Z tego ok. 100 jest już w rejestrze zabytków. Obecnie zdecydowania większość domów zabytkowych już jest w ewidencji. Z uwagi jednak na fakt, że daje ona mniejszą ochroną niż rejestr, nasze działania będą teraz skupiały się na tym, by wpisać te najcenniejsze do rejestru zabytków – zaznacza miejska konserwator zabytków w Zakopanem.

Już rozpoczęła się procedura wpisana do rejestru dwóch willi – Polonia z ulicy Chramcówki, a także willi Wołodyjówka z ulicy Sienkiewicza. Już samo rozpoczęcie procedury wpisu chroni budynki. Właściciel nie może tak nic zrobić bez wcześniejszego uzgodnienia z konserwatorem zabytków. Najczęściej jednak musi poczekać aż procedura wpisu się zakończy – albo pozytywnie, albo negatywnie.