Władysław Motyka i jego nowa książka. Klucz do naszej góralszczyzny

Trochę historii
Oddział Górali Żywieckich Związku Podhalan jest kontynuatorem działalności przedwojennych Ognisk ZP na Żywiecczyźnie.

- W latach 20. i 30. XX wieku wykonały one ogromną pracę na rzecz ocalenia góralszczyzny żywieckiej oraz materialnego i kulturowego podniesienia terenów górskich - przypomina Władysław Motyka, autor nowo wydanej książki „Beskidy i Tatry straż góralskiej watry”, która jest poświęcona Związkowi Podhalan

Ten powstał w 1919 roku u progu odrodzonej, niepodległej Polski. Jego struktury rozwijały się od początku lat 20. ubiegłego wieku. Ognisko w Radziechowach, pierwsze na Żywiecczyźnie, powstało w 1926 roku i było jednym z pierwszych w całym Związku. W następnych latach powstawały kolejne ogniska w dorzeczu Soły i Koszarawy - Korbielów, Jeleśnia, Przyborów, Krzyżowa, Sopotnia Wielka, Sopotnia Mała, Milówka, Cisiec, Kamesznica, Rajcza, Ujsoły, Szare, Żabnica i Twardorzeczka. W drugiej połowie lat 30. XX wieku Związek Podhalan stał się przodującą organizacją społeczną na tym terenie.

II wojna światowa i okupacja niemiecka przerwały dynamicznie rozwijającą się działalność. Po wojnie, kiedy w 1948 roku władze komunistyczne rozwiązały Związek Podhalan, ustały warunki dla jego legalnej działalności. Od lat 60. XX wieku odradzał się on stopniowo, najpierw na Podhalu, a później w innych subregionach górskich. Na Żywiecczyźnie próby wznowienia jego działalności podejmował od lat 70. XX wieku ks. kapelan Władysław Zązel, proboszcz w Kamesznicy. Jednak dopiero od przełomu lat 80. i 90. XX wieku, głównie za sprawą nowego pokolenia działaczy z Władysławem Motyką na czele, Związek Podhalan dynamicznie się rozwija i oddziałuje na sąsiednie tereny ziem górskich. Odwołując się do góralskiej tradycji dobrze trafia w oczekiwania społeczne.

Warunkiem przystąpienia do oddziału jest akceptacja Statutu ZP i Deklaracji Programowej, opartej na tradycjach patriotycznych związku i społecznej nauce Kościoła katolickiego oraz potwierdzenie przywiązania do tradycji przez noszenie ubioru góralskiego. Związek Podhalan współpracuje z parafiami, samorządami, organizacjami społecznymi i z zespołami regionalnymi.

Na Żywiecczyźnie szczyci się również wspieraniem akcji ożywienia pasterstwa w Beskidach, prowadzeniem gwarowych konkursów literackich, działalnością wydawniczą oraz organizacją dużych imprez regionalnych.

- Nie byłoby dziś góralszczyzny polskiej i tradycyjnej kultury góralskiej na Żywiecczyźnie bez Związku Podhalan; bez działalności Związku Podhalan na Żywiecczyźnie, nie doszłoby w 2005 roku do integracji wszystkich grup górali polskich w ramach jednej organizacji - Związku Podhalan - stwierdza Władysław Motyka.

Książka, którą warto mieć
Książka „Beskidy i Tatry straż góralskiej watry” jest ósmą publikacją Władysława Motyki poświęconą tym razem Związkowi Podhalan i jego rozwojowi na obszarze całej góralszczyzny polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem szeroko pojętej Żywiec-czyzny i Beskidów.

Autor ukazuje liczne związki górali z Beskidów i Podhala oraz proces skupienia w Związku Podhalan wszystkich grup górali polskich. Książka zawiera kilkadziesiąt biogramów działaczy ZP, w tym jego założycieli i liderów m.in. dr Adama Matuszka z Żywca, Władysława Pieronka z Radziechów, Józefa Szczotki z Milówki i Włodzimierza Kaweckiego.

Przypomina też o wkładzie Juliana Reimschüssla z Żywca-Sporysza w rozwój teatru regionalnego na Podhalu.

Mocną stroną książki są unikatowe fotografie, zwłaszcza z czasów II Rzeczypospolitej - ze zjazdów górskich oraz dwie mapy, ukazujące zasięg działania Związku Podhalan w okresie międzywojennym i współcześnie, przygotowane specjalnie do tego wydawnictwa.

- Ta książka jest kluczem do góralszczyzny żywieckiej, ponieważ bez opracowania dziejów Związku Podhalan i góralskiego ruchu regionalnego, trudno byłoby zrozumieć znaczenie Żywiecczyzny i górali żywieckich w szerszym procesie kulturowym - mówi Władysław Motyka.

Książka „Beskidy i Tatry” dostępna jest w księgarni przy ul. Kościuszki w Żywcu oraz na www.btomilowka.org. Warto po nią sięgnąć.