Przewodniku, daleko jeszcze? Jak przygotować się do górskiej wyprawy

Poniedziałek 3 sierpnia, krótko po godz. 17. Centrala TOPR otrzymała telefon z informacją, że na szlaku z Przysłopu Mię tu siego w kierunku Małołączniaka turystka upadła, uderzając głową o kamienie. Na ratunek kobiecie wysłano śmigłowiec, który pomógł przetransportować ranną do szpitala.

Każdego lata podobnych przypadków notuje się nawet kilkadziesiąt. Można o nich przeczytać w regularnie prowadzonej „Kronice TOPR”, publikowanej na stronie internetowej Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Urazy kończyn, zasłabnięcia, pobłądzenia czy upadki z wysokości to najczęstsze zdarzania, do których są wyzwani ratownicy. Na wiele z nich turyści nie mają wpływu. Jednak nadal część niebezpiecznych sytuacji na górskich szlakach wynika z brawury, nieostrożności oraz braku przygotowania i wyobraźni.

– Ludzie, wychodząc w góry, często nie mają nawet zaplanowanej dokładnej trasy. Czasem wystarczy sprawdzić w internecie lub na mapie dany odcinek, żeby mieć jakąkolwiek orientację, a nie po prostu iść. Przed wejściem na każdą trasę są też mapy z wycinkiem szlaku – tłumaczy Michał Jarząbek-Giewont, licencjonowany przewodnik tatrzański. Organizator wypraw przyznaje, że zdarzało mu się obserwować niewłaściwe zachowanie turystów na szlakach.

– Tatry mają charakter alpejski, więc są jedynymi tego typu górami w Polsce. Nasz kraj jest nizinny. Jak ktoś przyjeżdża z centralnej Polski w góry, to nie ma świadomości, co może się wydarzyć. Jednak dostrzegam, że to podejście w ciągu ostatnich lat zaczęło się zmieniać – mówi Michał Jarząbek-Giewont.

– Bez mapy ani rusz! – przestrzega przewodnik. W plan szlaków zaopatrzyć można się w kiosku lub księgarni, ale dobrze sprawdzi się też mapa internetowa.

– Jeżeli planujemy wyjście, to zapoznajemy się z terenem, przez który będziemy szli. W internecie jest szereg opisów, jak, gdzie i co. Jeśli wyruszamy z pensjonatu, to powinniśmy też podać godzinę naszego powrotu. To ważne! – radzi Michał Jarząbek-Giewont.

Pogoda, zwłaszcza w górach, jest bardzo nieprzewidywalna. Jedną z najważniejszych czynności, jakie powinno się wykonać przed wyjściem na szlak, jest sprawdzenie prognoz dotyczących opadów i temperatury. Trzeba to zrobić przede wszystkim tuż przed samym wyruszeniem w góry, wtedy prognozy będą najdokładniejsze. Jeśli w ciągu dnia przewidywane są opady deszczu lub burze, to lepiej zostać w obozowisku. Aktualne i przyszłe warunki atmosferyczne można śledzić na stronach takich jak topr.pl albo meteo.imgw.pl.

– Prognoza jest ważna, jednak nie wszędzie mamy zasięg. Zawsze więc patrzmy w niebo. Pilnujmy się zwłaszcza wtedy, gdy są takie upalne dni jak obecnie. Wówczas największym zagrożeniem jest burza. Niejednokrotnie bywa tak, że wcześnie rano niebo jest błękitne i nagle po godzinie, dwóch, kiedy jesteśmy wyżej, zaczynają pojawiać się chmury. Wypiętrzają się i nagle widać, że coś z tego będzie. To jest sygnał, by nie kontynuować wycieczki
i zawrócić. Góry poczekają, bezpieczeństwo jest ważniejsze – podkreśla przewodnik.

W momencie, kiedy deszcz lub burza złapie nas podczas wędrówki, należy zawrócić i zejść jak najniżej.

– Jeżeli jesteśmy w grupie, to nie trzymajmy się wszyscy razem. Jeśli burza zatrzyma nas gdzieś na grani, to jednym ze sposobów jest przyjęcie tak zwanej pozycji embrionalnej, czyli kucamy i obejmujemy kolana. Dodatkowo możemy pod siebie podłożyć jakiś plecak, żeby odizolować się od podłoża. Unikamy przy tym cieków wodnych – radzi Michał Jarząbek-Giewont. Zaleca się także wyłączenie telefonów komórkowych, odrzucenie metalowych elementów, takich jak na przykład kijki.

Podstawowym, a zarazem najważniejszym, elementem odzieży górskiego turysty są buty. Wygodne i sprawdzone pozwolą uniknąć kontuzji kończyn. W szafie zostawiamy sandały, klapki, trampki, a także buty sportowe o śliskiej podeszwie. Dla początkujących dobrze sprawdzi się obuwie z wysoką cholewą. Dzięki temu stawy skokowe będą stabilne, a co za tym idzie – mniej podatne na urazy. Ważne, aby na wędrówkę wybierać wcześniej przetestowane obuwie. Nowe buty, które w sklepie wydawały się wygodne, mogą podczas kilkugodzinnej wspinaczki mocno dać się nam we znaki. Doświadczeni podróżnicy radzą, aby obuwie przed wyjazdem „rozchodzić”, czyli zakładać je jak najczęściej, np. wychodząc na zakupy.

Jeśli mamy przygotowane wygodne buty, to warto zadbać o resztę ubioru. Obowiązkowe jest nakrycie głowy, które skutecznie uchroni przed udarem cieplnym. Może być to np. chustka lub czapka z daszkiem. W górach warto zastosować tzw. „ubiór na cebulę”, składający się z kilku warstw lekkiej odzieży. Zapewni to dużo lepszą izolację niż jedna gruba kurtka, a także pozwoli dostosowywać ilość noszonych ubrań do aktualnej temperatury. Rzeczami, o których nie należy zapominać, są również płaszcz przeciwdeszczowy i krem z filtrem UV. – Warto zabrać ze sobą także folię NRC – dodaje przewodnik.

Wyjście w góry to wysiłek, do którego wiele osób nie jest przyzwyczajonych. Aby wytrzymać kilkugodzinny marsz połączony ze wspinaczką, należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.

– Ludzie często biorą za mało wody. Niewielka butelka nie wystarczy. Przy upałach półtora litra to minimum – podpowiada Michał Jarząbek-Giewont. Przydadzą się także przekąski, na przykład banany, kanapki, orzechy, jak również batony energetyczne.

Wycieczka górskim szlakiem to doskonała forma aktywnego spędzania czasu, ale należy robić to rozsądnie.

– W polskich Tatrach mamy ok. 275 km szlaków i to nie jest tak, że wszystkie prowadzą na najwyższe szczyty. Każdy powinien dobierać trasę do swojej kondycji i umiejętności. Najpierw trzeba obyć się z górami. Najlepiej za pierwszym razem zrobić jakieś krótsze, niżej usytuowane wycieczki i powoli to stopniować – poleca przewodnik.

Najlepsze do górskich wypraw będą najbliższe, sierpniowe tygodnie. Pamiętajmy jednak, że wędrówka zaczyna się w domu z mapą, a w trasie niezwykle istotna jest odpowiedzialność.