Zapis konsultacji poświęconych świadczeniom z tytułu wypadków przy pracy

11 lipca w naszej redakcji odbyła się telefoniczna konsultacja poświęcona świadczeniom z tytułu wypadków przy pracy. Na pytania czytelników odpowiadała Iwona Żychowska, naczelnik Wydziału Przyznawania Emerytur i Rent w Oddziale ZUS w Chorzowie.

Od 40 dni jestem na zasiłku chorobowym z tytułu wypadku przy pracy. Prawdopodobnie niebawem będę mógł wrócić do pracy. Czy coś jeszcze będzie mi przysługiwało za ten wypadek?

W momencie, kiedy lekarz uzna, że leczenie zostało zakończone, powinien pan uzyskać zaświadczenie potwierdzające ten fakt na druku ZUS N-9. Wówczas może pan wystąpić do ZUS w wnioskiem o jednorazowe odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu spowodowany wypadkiem. Jeżeli jest pan zatrudniony, taki wniosek może pan zgłosić za pośrednictwem zakładu pracy. Do wniosku o jednorazowe odszkodowanie pracodawca powinien dołączyć protokół wypadku i to zaświadczenie o stanie zdrowia. Proszę jednak pamiętać, że sam fakt czasowej niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, nie daje automatycznie prawa do jednorazowego odszkodowania. Podstawą jego wypłaty jest stwierdzenie przez lekarza orzecznika ZUS stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego tym wypadkiem.

Byłem na rencie drugiej grupy od 1991 roku. Wskaźnik podstawy wymiaru został mi wówczas wyliczony na 250 proc. W 1994 roku przeszedłem na emeryturę, którą ZUS obliczył z podstawy wymiaru renty i kwoty bazowej z 1991 roku? Czy gdyby ZUS obliczył mi emeryturę z kwoty bazowej z 1994 roku miałbym teraz wyższe świadczenie?

W 1991 roku przyjmowaliśmy do obliczania podstawy wymiaru emerytury zarobki z 3 lat poprzedzających rok złożenia wniosku. Stopniowo liczba lat, z których wynagrodzenia były potrzebne, rosła. W 1994 roku podstawa wymiaru emerytur i rent była obliczana z 5 lat. Trudno powiedzieć czy świadczenie obliczone z kwoty bazowej z 1994 roku, byłoby wyższe. W 1996 roku wszyscy emeryci i renciści mieli przeliczane świadczenia od obowiązującej wówczas kwoty bazowej 666,96 zł i ona była dalszym punktem wyjściowym do kolejnych waloryzacji. Może pan wystąpić z wnioskiem o sprawdzenie takich obliczeń oraz tego, czy miałyby one wpływ na wysokość aktualnych świadczeń.

- Pobieram rentę rodzinną po mężu zmarłym w wyniku wypadku przy pracy. Mam 54 lata. Chcę zawrzeć nowy związek małżeński. Czy po ślubie będą mogła dalej otrzymywać rentę rodzinną?

Tak. Renta rodzinna przysługuje wdowie, która do dnia śmierci małżonka pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, jeżeli
- osiągnęła wiek 50 lat lub jest niezdolna do pracy, albo
- wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, które nie ukończyło 16 lat, a gdy kształci się w szkole - 18 lat.
- sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnej do pracy i uprawnionym do renty rodzinnej.
- osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci małżonka w czasie nie dłuższym ni 5 lat od jego śmierci, albo od zaprzestania wychowywania dzieci.
Kobieta rozwiedziona, która w chwili śmierci małżonka nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty, jeśli oprócz wymienionych warunków miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone w drodze wyroku lub ugody sądowej.

Po zakończeniu zatrudnienia opłacałem dobrowolnie składki na ubezpieczenie społeczne. W 2002 roku uległem wypadkowi w drodze do pracy na zagraniczny kontrakt. ZUS nie chce mi wypłacić odszkodowania za ten wypadek. Dlaczego?

W przypadku dobrowolnego ubezpieczenia społecznego nie ma możliwości opłacania składki na ubezpieczenie wypadkowe. Odprowadzana jest jedynie składka emerytalo-rentowa i chorobowa. Dlatego żadne świadczenia, które przysługują z tego ubezpieczenia nie mogą być wypłacone osobie, która dobrowolni kontynuuje ubezpieczenie. Nie zmieniło się to nawet w 2003 roku, kiedy weszła w życie nowa ustawa o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Przepracowałam 6 lat na etacie. Potem urodziłam dziecko, które jest niepełnosprawne i do dzisiaj wymaga mojej opieki. Mam 60 lat. Czy lata opieki nad dzieckiem wliczają się do stażu pracy? Czy będę miała prawo do jakiejkolwiek emerytury?

Okres opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym jest liczony do stażu pracy jako okres nieskładkowy. Może jednak zostać zaliczony jedynie w wymiarze jednej trzeciej okresów składkowych. A zatem pani łączny staż wyniesie 8 lat. Osoby urodzone do końca 1948 roku muszą udowodnić co najmniej 15 lat okresów składkowych i nieskładkowych, żeby uzyskać emeryturę. Wówczas jest to emerytura niepełna tzn. bez gwarancji najniższego świadczenia. Żeby uzyskać emeryturę pełną kobieta musi udokumentować 20 lat podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub emerytalnemu, a mężczyzna 25 lat. Przy takim krótkim okresie pracy nie będzie, więc pani miała prawa do emerytury. Inaczej jest w wypadku osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, dla których jedynym warunkiem do uzyskania emerytury jest ukończenie odpowiedniego wieku.

- W tym roku ukończę 49 lat, mam 17 lat kalendarzowych pracy górniczej. Uległem wypadkowi przy pracy i od tego czasu pobieram rentę wypadkową. Czy będę mógł przejść na emeryturę górniczą na starych zasadach? Czy okres pobierania renty wlicza się do stażu pracy?

Żeby przejść na emeryturę górniczą według starych zasad, Trzeba spełnić warunki do jej uzyskania do końca 2008 musiałby. Emerytura górnicza ze względu na ukończenie 50 lat, przysługuje górnikowi który udowodni przynajmniej 20 lat pracy górniczej, zaliczalnej lub równorzędnej do górniczej, w tym 15 lat pracy górniczej pod ziemią. Prawdopodobnie część pana stażu w kopalni będzie obliczona w wymiarze półtorakrotnym (1,5 roku za 1 rok), a zatem może pan udowodnić 20 lat pracy górniczej. Jednak warunek wieku spełni dopiero w przyszłym roku.
Powinien pan jednak wystąpić do ZUS-u z wnioskiem o przyznanie uprawnień do emerytury. Wówczas pracownicy oddziału dokładnie zbadają, jaki ma pan ogólny staż pracy oraz staż pracy górniczej. Być może będzie pan mógł przejść na emeryturę górniczą w wieku 50 lat na nowych zasadach. Nie uznają one jednak za pracę górniczą niektórych form zatrudnienia np. w przedsiębiorstwach miernictwa górniczego lub geologicznego, posługują się inną definicją pracy równorzędnej oraz nie uwzględniają okresów zaliczalnych wcześniej do górniczej, m.in: służby wojskowej, pracy przymusowej, pracy w służbach mundurowych, studiów , pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłków chorobowych i świadczeń rehabilitacyjnych, pobierania renty chorobowej, urlopów wychowawczych oraz przypadających przed nabyciem prawa do emerytury urlopów bezpłatnych na sprawowanie opieki nad dzieckiem.

Mam ustalone 20 proc. uszczerbek na zdrowiu z powodu choroby zawodowej i 30 proc. z powodu wypadku. Pobieram emeryturę górniczą. Czy mogę wystąpić o odszkodowanie z tytułu pogorszenia stanu zdrowia?

Może pan złożyć taki wniosek. Jeżeli lekarz orzecznik stwierdzi, że nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia w wyniku wypadku lub choroby zawodowej, a uszczerbek na zdrowiu zwiększy się o 10 punktów procentowych, może pan uzyskać odszkodowanie z tytułu pogorszenia stanu zdrowia. Wynosi ono 538 zł za każdy procent dodatkowego uszczerbku na zdrowiu.

Mam 65 lat, 17 lat stażu, od 24 lat pobieram rentę z tytułu wypadku przy pracy. Przeczytałem, że renciści, którzy kończą wiek emerytalny, otrzymują z urzędu emerytury. Czy mnie również to dotyczy?

Emerytura z urzędu przysługuje osobom, które pobierały renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej ogólnym stanem zdrowia i ukończą powszechny wiek emerytalny, czyli 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet, bez względu na staż pracy. W takim przypadku nie trzeba składać wniosku. ZUS obliczy świadczenie na podstawie dostępnej dokumentacji i wypłaci je według najkorzystniejszego wariantu. Emerytura ta przysługuje niezależnie od rozwiązania stosunku pracy.

Inaczej jest w przypadku rent z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Osoba, która kończy wiek emerytalny, a pobiera taką rentę, musi złożyć wniosek o przyznanie emerytury i, jeśli pracuje, rozwiązać umowę o pracę. Emerytura przysługuje wówczas mężczyźnie, który ukończył 65 lat i ma 25 lat składkowych i nieskładkowych oraz kobiecie, która ukończyła 60 lat i ma 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Osoby te mają prawo do świadczenia zbiegowego, czyli całej emerytury i połowy renty lub całej renty i połowy emerytury.