Zakopane: wystawa "Sercówecki na podarunecki"

W szałasach na terenie Karpat wyrabiano wyłącznie sery podpuszczkowe. Największą ilość podpuszczki naturalnej zawiera żołądek młodych zwierząt ssących, dlatego górale do ścinania mleka używali treści żołądka cielęcego rozprowadzonej w wodzie. Po ścięciu się mleka powstawała miękki ser. Z niego wyrabiano bryndzę, a niekiedy sery twarde formowane w dekoracyjne kształty.

Na obszarze Karpat polskich ozdobne sery wyrabiano po uprzednim kilkukrotnym sparzeniu masy serowej, która na skutek tego zabiegu uzyskiwała elastyczność, dzięki czemu można ją było dowolnie formować. Kształty nadawano serom ręcznie lub przy użyciu drewnianych foremek. Ozdobna forma serów podyktowana była pełnioną przez nie funkcją. W przeszłości bowiem wynagradzano nimi pracę pasterzy, uiszczano opłatę za dzierżawę hali, obdarowywano dwór i plebanię.

Foremki kształtujące i zdobiące sery wykonywali najczęściej sami pasterze, niekiedy wiejscy specjaliści. Do ich wyrobu używali powszechnie drewna jaworowego, uważając, iż jedynie ono nie zmienia smaku serów. Formy były dwojakiego rodzaju, otwarte- odciskające ornament tylko na części sera lub zamknięte, które obejmowały całą bryłkę i nadawały jej kształt wydrążony w ich wnętrzu.

Foremki na sery ze względu na swój oryginalny kształt i zdobnictwo były pożądanym przedmiotem kolekcjonerskim. Te ciekawe zabytki wchodziły w skład najbardziej znanych dziewiętnastowiecznych kolekcji z Podhala. Zbiór form na sery niemal od początku swego istnienia , gromadziło również Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem.

Na wystawie zostanie zaprezentowana zaledwie część zbiorów, a prezentowanej kolekcji form towarzyszą reprodukcje fotografii o tematyce gorczańskiej wykonanych w latach 30. XX wieku, a także w zaaranżowanym na wystawie szałasie pasterskim zostanie zaprezentowany również kościół pasterski pochodzący z terenu Ochotnicy.

Wystawę można oglądać w dniach 11 lipca - 26 października w Dworze w Łopusznej, ul. Gorczańska 2.